Emre
New member
Amasya Hangi Türk Boyundandır?
Amasya, tarihi boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış kadim bir şehirdir. Türklerin Anadolu'ya yerleşmesiyle birlikte ise Oğuz boylarının önemli yerleşim bölgelerinden biri olmuştur. Peki, Amasya hangi Türk boyundandır? Amasya’ya yerleşen Türk boyları hangileridir? Bu soruların cevaplarını tarihsel kaynaklara ve araştırmalara dayanarak inceleyelim.
Amasya’nın Türkler Tarafından Fethi ve Yerleşimi
Malazgirt Zaferi’nden (1071) sonra Anadolu kapıları Türklere açılmış ve Selçuklu komutanları bölgeyi fethetmeye başlamıştır. Amasya, 11. yüzyılın sonlarında Danişmend Gazi tarafından fethedilmiş ve Danişmendliler Beyliği’nin önemli bir merkezi haline gelmiştir.
Danişmendliler, ağırlıklı olarak Oğuz boylarına mensup Türkmenlerden oluşuyordu. Bu dönemde Amasya'ya Oğuzların Kayı, Kınık, Bayat, Afşar ve Çepni gibi boylarının yerleştiği bilinmektedir. Daha sonra bölge Anadolu Selçuklularının ve Osmanlıların hâkimiyetine girdiğinde de bu boyların varlığı devam etti.
Amasya’daki Önemli Türk Boyları
Amasya'ya yerleşen başlıca Oğuz boylarını daha detaylı ele alalım:
1. Kayı Boyu: Osmanlı Devleti'ni kuran Kayı boyunun, Amasya ve çevresinde de yerleşim yerleri oluşturduğu bilinmektedir. Kayılar, özellikle Osmanlı döneminde bölgedeki nüfus içinde önemli bir yer tutmuşlardır.
2. Kınık Boyu: Selçuklu Hanedanı’nın kökeni Kınık boyuna dayanır. Selçukluların Anadolu’ya girişinden sonra Kınık boyuna mensup Türkmenlerin Amasya ve çevresine yerleştiği tahmin edilmektedir.
3. Bayat Boyu: Bayat boyu, Oğuzların en köklü boylarından biridir. Anadolu’nun birçok yerine dağılan Bayatlar, Amasya'da da iz bırakmıştır. Türk destan ve edebiyatında önemli bir yere sahip olan Dede Korkut’un da Bayat boyuna mensup olduğu rivayet edilir.
4. Afşar Boyu: Afşarlar, savaşçı kimlikleriyle bilinen önemli bir Oğuz boyudur. Selçuklular ve Osmanlılar döneminde Amasya ve çevresinde Afşar boyuna mensup Türkmen topluluklarının yaşadığı bilinmektedir.
5. Çepni Boyu: Anadolu'nun birçok bölgesinde olduğu gibi, Amasya ve çevresinde de Çepni boyuna mensup Türkmenlerin yaşadığı tespit edilmiştir. Çepniler, özellikle Karadeniz bölgesinde yoğun olarak bulunmuş ve Alevi-Bektaşi geleneğinin önemli temsilcilerinden biri olmuşlardır.
Amasya’da Türk Boylarının İzleri
Amasya’da yaşayan Türk boylarının izlerini günümüzde de görmek mümkündür. Bölgedeki köy, kasaba ve yerleşim yerlerinin adları, bu boyların izlerini taşımaktadır. Örneğin, Bayat, Afşar, Kınık gibi isimler bazı köylerde hâlâ yaşamaktadır.
Ayrıca, Amasya’daki tarihi camiler, türbeler ve vakıflar da Türk boylarının etkisini gösteren önemli yapılar arasında yer almaktadır. Danişmendliler, Selçuklular ve Osmanlılar döneminde inşa edilen eserler, bu boyların kültürel mirasını yansıtmaktadır.
Amasya’ya Yerleşen Türk Boylarının Kültürel Mirası
Amasya’daki Türk boylarının kültürel mirası, günümüze kadar ulaşan pek çok gelenekte yaşamaktadır. Özellikle halk oyunları, el sanatları, mutfak kültürü ve dil özellikleri, bu boyların etkisini taşımaktadır.
Amasya mutfağına bakıldığında, özellikle Türkmen geleneklerini yansıtan yemekler dikkat çeker. Keşkek, etli yemekler ve hamur işleri, Türkmen kültürünün izlerini taşır. Ayrıca, halk müziği ve halk oyunları da Oğuz boylarının Anadolu’daki mirasının bir parçasıdır.
Amasya Hangi Beyliklere ve Devletlere Bağlı Kalmıştır?
Amasya tarih boyunca farklı Türk devletleri ve beylikleri tarafından yönetilmiştir. Bu süreçte şehrin hangi Türk boylarına ev sahipliği yaptığı da değişiklik göstermiştir. İşte Amasya’nın bağlı olduğu Türk yönetimleri:
- Danişmendliler (1071-1178): Oğuz boyları, özellikle de Kınık, Kayı, Bayat ve Çepni bu dönemde Amasya’da yoğunlaşmıştır.
- Anadolu Selçuklu Devleti (1178-1308): Selçuklu yönetimi altında Amasya, önemli bir kültürel ve ticaret merkezi haline gelmiştir.
- İlhanlılar (1308-1335): Moğolların Anadolu üzerindeki etkisi nedeniyle, Türkmen boylarının bir kısmı göç etmek zorunda kalmıştır.
- Eretna Beyliği (1335-1381): İlhanlıların zayıflamasıyla birlikte, bölgedeki Türkmen nüfusu yeniden güçlenmiştir.
- Osmanlı Devleti (1381-1922): Amasya, Osmanlı döneminde şehzadelerin eğitim gördüğü önemli bir merkez haline gelmiş ve Türk kimliğini korumuştur.
Amasya’da Hangi Türk Boylarının Adı Günümüzde Yaşamaktadır?
Bugün Amasya’da bazı köy, mahalle ve kasaba isimleri, bu bölgeye yerleşen Oğuz boylarını hatırlatmaktadır. Örneğin:
- Bayat Köyü (Bayat boyuna atfen)
- Afşar Köyü (Afşar boyuna atfen)
- Kınık Mahallesi (Kınık boyuna atfen)
Ayrıca, bölgedeki halk arasında Türkmen kimliği hâlâ güçlü bir şekilde hissedilmektedir.
Sonuç
Amasya, tarihi boyunca birçok medeniyetin etkisinde kalmış olsa da, Türklerin Anadolu’ya yerleşmesiyle birlikte Oğuz boylarının önemli bir merkezi haline gelmiştir. Danişmendliler, Selçuklular ve Osmanlılar döneminde bölgeye ağırlıklı olarak Kayı, Kınık, Bayat, Afşar ve Çepni boyları yerleşmiştir. Bu boyların kültürel mirası, günümüzde de Amasya’nın halk kültüründe, yerleşim isimlerinde ve geleneklerinde yaşamaya devam etmektedir.
Amasya'nın Türk kimliği, tarih boyunca güçlü kalmış ve Anadolu’nun önemli bir Türk yurdu olarak varlığını sürdürmüştür.
Amasya, tarihi boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış kadim bir şehirdir. Türklerin Anadolu'ya yerleşmesiyle birlikte ise Oğuz boylarının önemli yerleşim bölgelerinden biri olmuştur. Peki, Amasya hangi Türk boyundandır? Amasya’ya yerleşen Türk boyları hangileridir? Bu soruların cevaplarını tarihsel kaynaklara ve araştırmalara dayanarak inceleyelim.
Amasya’nın Türkler Tarafından Fethi ve Yerleşimi
Malazgirt Zaferi’nden (1071) sonra Anadolu kapıları Türklere açılmış ve Selçuklu komutanları bölgeyi fethetmeye başlamıştır. Amasya, 11. yüzyılın sonlarında Danişmend Gazi tarafından fethedilmiş ve Danişmendliler Beyliği’nin önemli bir merkezi haline gelmiştir.
Danişmendliler, ağırlıklı olarak Oğuz boylarına mensup Türkmenlerden oluşuyordu. Bu dönemde Amasya'ya Oğuzların Kayı, Kınık, Bayat, Afşar ve Çepni gibi boylarının yerleştiği bilinmektedir. Daha sonra bölge Anadolu Selçuklularının ve Osmanlıların hâkimiyetine girdiğinde de bu boyların varlığı devam etti.
Amasya’daki Önemli Türk Boyları
Amasya'ya yerleşen başlıca Oğuz boylarını daha detaylı ele alalım:
1. Kayı Boyu: Osmanlı Devleti'ni kuran Kayı boyunun, Amasya ve çevresinde de yerleşim yerleri oluşturduğu bilinmektedir. Kayılar, özellikle Osmanlı döneminde bölgedeki nüfus içinde önemli bir yer tutmuşlardır.
2. Kınık Boyu: Selçuklu Hanedanı’nın kökeni Kınık boyuna dayanır. Selçukluların Anadolu’ya girişinden sonra Kınık boyuna mensup Türkmenlerin Amasya ve çevresine yerleştiği tahmin edilmektedir.
3. Bayat Boyu: Bayat boyu, Oğuzların en köklü boylarından biridir. Anadolu’nun birçok yerine dağılan Bayatlar, Amasya'da da iz bırakmıştır. Türk destan ve edebiyatında önemli bir yere sahip olan Dede Korkut’un da Bayat boyuna mensup olduğu rivayet edilir.
4. Afşar Boyu: Afşarlar, savaşçı kimlikleriyle bilinen önemli bir Oğuz boyudur. Selçuklular ve Osmanlılar döneminde Amasya ve çevresinde Afşar boyuna mensup Türkmen topluluklarının yaşadığı bilinmektedir.
5. Çepni Boyu: Anadolu'nun birçok bölgesinde olduğu gibi, Amasya ve çevresinde de Çepni boyuna mensup Türkmenlerin yaşadığı tespit edilmiştir. Çepniler, özellikle Karadeniz bölgesinde yoğun olarak bulunmuş ve Alevi-Bektaşi geleneğinin önemli temsilcilerinden biri olmuşlardır.
Amasya’da Türk Boylarının İzleri
Amasya’da yaşayan Türk boylarının izlerini günümüzde de görmek mümkündür. Bölgedeki köy, kasaba ve yerleşim yerlerinin adları, bu boyların izlerini taşımaktadır. Örneğin, Bayat, Afşar, Kınık gibi isimler bazı köylerde hâlâ yaşamaktadır.
Ayrıca, Amasya’daki tarihi camiler, türbeler ve vakıflar da Türk boylarının etkisini gösteren önemli yapılar arasında yer almaktadır. Danişmendliler, Selçuklular ve Osmanlılar döneminde inşa edilen eserler, bu boyların kültürel mirasını yansıtmaktadır.
Amasya’ya Yerleşen Türk Boylarının Kültürel Mirası
Amasya’daki Türk boylarının kültürel mirası, günümüze kadar ulaşan pek çok gelenekte yaşamaktadır. Özellikle halk oyunları, el sanatları, mutfak kültürü ve dil özellikleri, bu boyların etkisini taşımaktadır.
Amasya mutfağına bakıldığında, özellikle Türkmen geleneklerini yansıtan yemekler dikkat çeker. Keşkek, etli yemekler ve hamur işleri, Türkmen kültürünün izlerini taşır. Ayrıca, halk müziği ve halk oyunları da Oğuz boylarının Anadolu’daki mirasının bir parçasıdır.
Amasya Hangi Beyliklere ve Devletlere Bağlı Kalmıştır?
Amasya tarih boyunca farklı Türk devletleri ve beylikleri tarafından yönetilmiştir. Bu süreçte şehrin hangi Türk boylarına ev sahipliği yaptığı da değişiklik göstermiştir. İşte Amasya’nın bağlı olduğu Türk yönetimleri:
- Danişmendliler (1071-1178): Oğuz boyları, özellikle de Kınık, Kayı, Bayat ve Çepni bu dönemde Amasya’da yoğunlaşmıştır.
- Anadolu Selçuklu Devleti (1178-1308): Selçuklu yönetimi altında Amasya, önemli bir kültürel ve ticaret merkezi haline gelmiştir.
- İlhanlılar (1308-1335): Moğolların Anadolu üzerindeki etkisi nedeniyle, Türkmen boylarının bir kısmı göç etmek zorunda kalmıştır.
- Eretna Beyliği (1335-1381): İlhanlıların zayıflamasıyla birlikte, bölgedeki Türkmen nüfusu yeniden güçlenmiştir.
- Osmanlı Devleti (1381-1922): Amasya, Osmanlı döneminde şehzadelerin eğitim gördüğü önemli bir merkez haline gelmiş ve Türk kimliğini korumuştur.
Amasya’da Hangi Türk Boylarının Adı Günümüzde Yaşamaktadır?
Bugün Amasya’da bazı köy, mahalle ve kasaba isimleri, bu bölgeye yerleşen Oğuz boylarını hatırlatmaktadır. Örneğin:
- Bayat Köyü (Bayat boyuna atfen)
- Afşar Köyü (Afşar boyuna atfen)
- Kınık Mahallesi (Kınık boyuna atfen)
Ayrıca, bölgedeki halk arasında Türkmen kimliği hâlâ güçlü bir şekilde hissedilmektedir.
Sonuç
Amasya, tarihi boyunca birçok medeniyetin etkisinde kalmış olsa da, Türklerin Anadolu’ya yerleşmesiyle birlikte Oğuz boylarının önemli bir merkezi haline gelmiştir. Danişmendliler, Selçuklular ve Osmanlılar döneminde bölgeye ağırlıklı olarak Kayı, Kınık, Bayat, Afşar ve Çepni boyları yerleşmiştir. Bu boyların kültürel mirası, günümüzde de Amasya’nın halk kültüründe, yerleşim isimlerinde ve geleneklerinde yaşamaya devam etmektedir.
Amasya'nın Türk kimliği, tarih boyunca güçlü kalmış ve Anadolu’nun önemli bir Türk yurdu olarak varlığını sürdürmüştür.